Met het debat over de schaalvergroting en regiovorming komt er alweer een nieuw en stevig dossier op de gemeentelijke bestuurstafel. Maar wat met de eerdere veranderingstrajecten en transities? Zijn we daar al klaar mee? Uit onze praktijk blijkt van niet. De inkanteling van gemeente en OCMW blijkt op vele plaatsen nog niet gerealiseerd.
Sinds 1 januari 2019 is de integratie van OCMW- en gemeentebestuur decretaal een feit. In een groot aantal besturen heeft dit geleid tot een drempelverlagende dienstverlening (de stappen richting een geïntegreerd breed onthaal), een groter besef van de sociale problematieken bij de gemeentebesturen en een meer geïntegreerd lokaal sociaal beleid (inbrengen van de sociale dimensie in het vrije tijdsbeleid, het woonbeleid, etc.).
Lokale besturen hebben dus al een hele weg afgelegd. Echter, binnen MONDEA stellen we vast dat de vragen voor ondersteuning van sociale diensten het laatste jaar sterk is toegenomen in vergelijking met de voorgaande jaren. Tijd om daar, op deze World Social Work Day 2021, eens bij stil te staan.
Menselijke verbinding
In een aantal besturen stellen we vast dat de inkanteling OCMW-gemeente ‘te snel’ moest gaan (of te laat is opgestart). De redenen hiervoor zijn divers. Het kan gaan om politiek, interpersoonlijke of andere redenen. Die snelheid gaat voorbij aan de organisatorische realiteit waar we bij dergelijke veranderingstrajecten zowel oog moeten hebben voor de rationele als de menselijke kant. Dit heeft tot resultaat dat mensen zich soms wat vervreemd voelen en moeite hebben om zich (terug) te verbinden. Daar waar men eerst angstig was om ‘de identiteit’ als OCMW of gemeente te verliezen ten opzichte van de andere partner, zien we de beste resultaten waar er uit respect voor elkaars identiteit en eigenheid gekozen is voor een nieuwe organisatiemodel met een klantgerichte dienstverlening voor de inwoner van de gemeente.
(© Idea Consult)
Nieuwe manieren van werken
Op papier lijkt de integratieoefening behapbaar. In de praktijk gaat het om medewerkers in het OCMW die zoekende zijn naar een houvast en oplossingen om hun praktijken een plaats te geven in de nieuwe (geïntegreerde) loketten en dienstverleningsconcepten. Het is contacten leggen, en nieuwe samenwerking en beleidslijnen vorm geven tussen de collega’s van het OCMW en de gemeente. Verder is het ook zoeken naar een nieuwe verhouding met de politiek (Creytens & Boone, 2021) en de daarbij horende besluitvorming.
Bovenlokale uitdagingen
Daarnaast staan de lokale besturen (en de sociale diensten) de laatste jaren onder grote druk. De uitdagingen van de laatste tijd (vluchtelingencrisis, corona…) zorgen voor een verhoogde en nieuwe werkdruk op de dienstverlening.
De te snelle inkanteling enhet zoeken naar een nieuwe manier van werken gecombineerd met de bovenlokale uitdagingen zorgen ervoor dat de integratie gemeente en OCMW in een aantal lokale besturen nog steeds een ‘werkwoord’ is. De integratie van twee organisaties is een denkoefening, die je bewust en doordacht moet aanpakken. Daar waar die oefening nooit bewust werd vastgepakt of misschien zelfs genegeerd zien we op het terrein nog steeds een diepe rivier tussen beide organisaties.
Het waarom blijft essentieel
Wie zich tot op vandaag blijft afvragen waarom die hele integratie-oefening überhaupt ooit moest plaatsvinden geven we graag de voordelen mee die we bevestigd krijgen uit lokale besturen die de oefening ondertussen alle kansen gaven:
- Efficiëntiewinsten en gezamenlijke kosten reduceren door diensten samen te brengen
- Een duidelijk verhaal naar de inwoners in elke fase van zijn of haar leven
- Meer gestroomlijnde besluitvorming
Met andere woorden: een verhaal van uitdagingen, maar ook van kansen!
Vanuit MONDEA zetten we dan ook nog steeds volop in op versterkte samenwerking gemeente-OCMW. We blijven daarbij niet op afstand. We gaan enerzijds structureel te werk – dit doen we door de regelgeving en reglementen op elkaar af te stemmen, door personeelsbehoefteplannen op te maken, de dienstverlening en organisatiestructuur te (her)bekijken en in te zetten op een sterke integrale organisatievisie. Maar minstens even belangrijk is dat we dit doen vanuit een menselijke ‘schouder aan schouder’ aanpak. We doen het met oog voor de medewerkers en in cocreatie, zodat de verandering ook nog na onze passage, geen dode letter blijft.
Zin om eens in gesprek te gaan? Samen nadenken over de integratie in jouw bestuur? Contacteer Karolien Dezeure via karolien.dezeure@mon-dea.be of 0498 85 61 00
