Lokaal bestuur Wichelen richtte een burgerparlement op, een zogenoemde “spiegelgemeenteraad”, om mee te beslissen over een toekomstige gemeentefusie. Het parlement bestond uit 24 inwoners die werden geloot. Zij waren van alle leeftijden en kwamen uit alle deelgemeenten.
We volgden met grote interesse de twee online sessies en het eindresultaat. We zagen een goed voorbereid en genuanceerd overleg waarbij verschillende sprekers uit diverse hoeken (vertegenwoordiging uit ABB, professor Trui Steen van het Instituut voor de Overheid, burgemeester Joop Verzele van Kruisem…) aan bod kwamen. Tijdens de tweede sessie stelden de buurgemeentes zich voor.
Als MONDEA werden we voornamelijk getriggerd door het gebruik van een burgerpanel om meningen van burgers te verzamelen in het kader van schaalvergroting. We zien dat lokale besturen volop experimenteren met dit relatief nieuw participatie-instrument (o.a. in Leuven met een burgerjury voor de vaartkomoevers, burgerpanels in Huldenberg). Het is echter de eerste keer dat we het instrument ‘burgerpanel’ zien ingezet worden in een aftoetsende vorm in het kader van schaalvergroting/fusie.
Niet geheel tot onze verrassing zei de spiegelgemeenteraad ‘ja’ aan een mogelijke fusie. Ze schoven zelf twee mogelijke opties naar voor (Wichelen – Laarne – Wetteren en Wichelen – Laarne – Berlare) en gaven hun aandachtspunten mee.
Is het verrassend dat de spiegelgemeenteraad meeging in het verhaal van fusie? Voor ons niet echt, en misschien ligt het voor een stuk aan het gebruik van het instrument ‘burgerpanel’. De burgerpanels die lokale besturen organiseren, hebben alvast enkele gemeenschappelijke kenmerken (zie Steen, De Groof en Van Hoof (2020). Innovaties in lokale democratie. Agentschap Binnenlands Bestuur):
(1) Een deliberatief proces. Deelnemers krijgen objectieve info over een bepaald beleidsonderwerp waarna ze deelnemen aan open discussies en na afloop conclusies of aanbevelingen opstellen. Dit was, tot zover we als buitenstaander kunnen oordelen, het geval. Zowel voor- als nadelen kwamen aan bod.
(2) Een representatieve steekproef (meestal via loting). Deze manier om deelnemers te rekruteren onderscheidt burgerpanels van de meeste vormen van burgerparticipatie.
(3) Een aggregatie van opinies. Tijdens een burgerpanel is de uitwisseling van argumenten en de opinievorming erg belangrijk. De klemtoon ligt op consensusvorming eerder dan de eigenlijke besluitvorming. Aan de hand van een burgerpanel wil je op een alternatieve manier op een geïnformeerde en doordachte wijze input verzamelen voor het (politieke) beleids- en besluitvormingsproces.
Het benieuwt ons alleszins nu, hoe het lokaal bestuur en de omliggende lokale besturen verder gaan met de resultaten van de spiegelgemeenteraad. We geven hen alvast het advies de lijnen open te houden en transparant te communiceren over de eventuele richtingen en beslissingen zowel naar (1) de geëngageerde burgers als naar (2) de bewoners van Wichelen toe.
