Participatie is geen luxe, maar een noodzaak. Als lokaal bestuur bepaal je nu het beleid voor de komende zes jaar. Het strategisch meerjarenplan moet voor eind 2025 klaar zijn, dus de tijd voor inspraak wordt krapper. Maar er zijn nog kansen. Dit is hét moment om participatie in te zetten als hefboom voor een gedragen en uitvoerbaar beleid. Hoe? We tonen het met praktijkvoorbeelden.
Beleidsbepaling: waar staan we nu?
Het strategisch meerjarenplan is meer dan een financieel document. Het is de blauwdruk voor de toekomst van je gemeente of stad. De meeste besturen zitten nu in de fase waarin ze hun beleidsdoelstellingen concretiseren. De grote lijnen zijn uitgezet, maar de invulling ligt nog open. Dit is hét moment voor inspraak: welke acties krijgen prioriteit? Waar zet je extra op in? En als het budget beperkt is: welke projecten krijgen de meeste steun van burgers en stakeholders?
Waar is inspraak nog mogelijk?
Het zandlopermodel van MONDEA helpt om participatie op het juiste moment in te zetten. In de fase van strategische keuzes is participatie nog mogelijk, maar ze moet gericht en efficiënt zijn. Enkele concrete inspraakmomenten:
- Prioriteiten bepalen: Burgers en stakeholders geven aan welke acties voor hen het belangrijkst zijn.
- Budgettaire keuzes maken: Als er meer voorstellen zijn dan middelen, helpt participatie draagvlak te creëren.
- Acties scherpstellen: Participatie helpt om ideeën te toetsen en beleidsdoelen verder te verfijnen.
Hoe organiseer je participatie in deze fase?
Een succesvol participatietraject begint met cruciale keuzes:
- Timing: De komende maanden zijn cruciaal. Wacht niet te lang: het moment van definitieve beslissingen komt dichterbij.
- Doelgroep: Werk je met een brede consultatie of met gerichte bevragingen van adviesraden en experten?
- Methodiek: Werk met efficiënte methodes zoals digitale peilingen, gestructureerde overlegmomenten of gerichte participatiesessies.
- Duidelijke communicatie: Laat deelnemers weten wat er met hun input gebeurt en wanneer ze feedback mogen verwachten.
Voorbeelden uit de praktijk
Puurs-Sint-Amands betrekt bewoners bij de laatste beleidskeuzes. In een online traject via Hoplr kiezen inwoners hun prioriteiten. Die verfijnen ze verder tijdens een fysiek inspraakmoment. Zo verhoogt het bestuur de betrokkenheid en vermijdt het blinde vlekken.
Wezembeek-Oppem gebruikt ook met een digitale peiling via Hoplr als opstap naar het fysiek inspraakmoment. Inwoners gaan in dialoog over de voorgestelde acties en geven gerichte feedback. Deze mix van online en offline zorgt voor een breed draagvlak.
Ichtegem plaatst een ideeënbus in elke deelgemeente en gebruikt daarnaast een online platform. Bewoners delen hun ideeën als voorbereiding op de fysieke ‘Café Colleges”, waar ze samen met het schepencollege vijf centrale thema’s uitdiepen: jeugd, ondernemen, levendige gemeente, burgerbetrokkenheid, dienstverlening en zorgzaam samenleven. In het najaar volgt een finale toets op de Toekomstdag.
Overijse werkt met KLAP, een werkgroep van vrijwilligers en de participatieambtenaar. Tijdens een open inspraakmoment bespreken ze alle beleidsdoelstellingen. KLAP gebruikt verschillende methodieken om diverse groepen – inclusief kinderen – te betrekken en zorgt zo voor een inclusief en representatief participatieproces.
Torhout hoorde bij de vorige meerjarenplanopmaak bij de best practices, volgens Audit Vlaanderen. Ook nu betrekt de stad alle stakeholders: van adviesraden en wijkgesprekken tot gemeenteraad en interne diensten. Ze bepalen eerst intern de speerpunten en samenwerkingskansen voor de komende legislatuur.
Oudenaarde start met een overleg met alle adviesraden over beleidsdoelstellingen en acties. Ze benoemen blinde vlekken en bespreken hun rol in het verdere traject. Daarna volgen vier inspraakavonden in de deelgemeenten, gecombineerd met een online traject via het GoVocal-platform.
Conclusie: de tijd dringt, dus grijp je kans!
Participatie in het strategisch meerjarenplan is geen formaliteit, maar een kans om beleid te versterken. Deze beleidsbepalende fase biedt nog mogelijkheden om inspraak te organiseren. Maar de klok tikt! Wie nu kiest voor gerichte participatie en transparante communicatie, zorgt voor een plan dat niet alleen sterk is op papier, maar ook gedragen en uitvoerbaar. Gebruik dit momentum en maak van participatie een hefboom voor sterk beleid.
