Niet-weten brengt spanning met zich mee, vooral in tijden van verandering. Bij fusies ervaren medewerkers vaak onzekerheid en verwarring. Mondeaan Katleen Straetmans geeft de leidinggevenden in de fusie van Beveren, Zwijndrecht en Kruibeke handvaten om om te gaan met dat niet-weten bij hun medewerkers.
Gemeentelijke fusies beloven verbeterde dienstverlening en sterkere bestuurskracht, maar de overgang is vaak complex en vraagt om meer dan enkel administratieve integratie. Uit het onderzoek “Effecten van gemeentelijke fusies vanuit het perspectief van de gefuseerde Vlaamse gemeenten” van het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing blijkt dat het succes van een fusie grotendeels afhangt van het middenmanagement. Zij spelen een sleutelrol in de culturele integratie en stabiliteit van de organisatie. MONDEA vertaalt die inzichten naar praktijkgerichte ondersteuning voor leidinggevenden in een fusietraject.
Belangrijke bevindingen uit het onderzoek: middenmanagement als katalysator
Het onderzoek onderstreept dat middenmanagement een cruciale schakel is om een succesvolle fusie te realiseren. Dit managementniveau is namelijk verantwoordelijk voor het overbruggen van culturele verschillen, het behouden van continuïteit, en het vergroten van betrokkenheid binnen de organisatie. Het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing formuleert verschillende aanbevelingen:
- Opleiding en begeleiding van middenmanagers en diensthoofden zijn noodzakelijk (Aanbeveling 5). “Niet elk diensthoofd heeft de vereiste managementcapaciteiten om een grotere dienst te leiden,” merken de onderzoekers op. Het huidige personeelsbeleid moet dus kritisch bekeken worden om ervoor te zorgen dat leidinggevenden de nodige capaciteiten en steun krijgen.
- Langdurige nazorg en actief veranderingsmanagement zijn onmisbaar voor een duurzame overgang (Aanbeveling 6). Het onderzoek raadt aan om lang na de fusie nog begeleiding te voorzien, zoals workshops en intervisiesessies, om betrokkenheid en integratie van medewerkers te blijven stimuleren.
MONDEA’s aanpak: schouder-aan-schouder theorie in praktijk brengen
MONDEA zet deze wetenschappelijke inzichten om in concrete acties. In de fusie van Beveren, Zwijndrecht en Kruibeke biedt MONDEA een intensieve vormingssessie voor leidinggevenden. Hierin ligt de focus niet enkel op leiderschapsvaardigheden, maar ook op vaardigheden om veranderingsweerstand te herkennen en te begeleiden. De training is ontwikkeld rond de volgende thema’s:
- Leidinggeven bij verandering: Leidinggevenden krijgen inzicht in hun rol bij fusies, met aandacht voor de cruciale invloed die zij hebben op de organisatiecultuur. Tijdens de sessies komt de metafoor van ‘The Smell of the Place’ (S. Ghoshal) naar voren: het middenmanagement bepaalt de sfeer en werkomgeving, en dus ook hoe een veilig of gespannen een team zich voelt afhankelijk van de omgeving die de leidinggevende creëert.
- Omgaan met onzekerheid en spanning: In een fusie kunnen medewerkers onzekerheid en verwarring ervaren. In de vorming bekijken we samen met de leidinggevenden hoe ze kunnen focussen op wat ze kunnen beïnvloeden, wat hen in staat stelt om rust en duidelijkheid binnen hun team te brengen.
- Constructieve dialoog en coachend leiderschap: Leidinggevenden leren open, niet-oordelend te luisteren en effectief te communiceren volgens de principes van geweldloze communicatie. Dit zorgt ervoor dat spanningen snel benoemd en aangepakt kunnen worden, zodat het team zich gesteund voelt en gemotiveerd blijft.
“De opleiding was interessant, verfrissend en gaf nieuwe inzichten. Met momenten zelfs een tikje confronterend en emotioneel. Katleen gaf goede, herkenbare voorbeelden. Ze gaf handige tips & tricks.”
“Kort maar krachtig: een van de beste opleidingen die ik afgelopen jaren heb gevolgd.”
Duurzaam veranderingsmanagement
Aandacht en ondersteuning voor deze minder tastbare aspecten van een fusie zijn nodig doorheen het hele traject, maar ook achteraf. MONDEA raadt daarom aan om zeker nazorg te voorzien via periodieke intervisiesessies en opvolging na de fusiestart. Deze nazorg kan medewerkers helpen om blijvend eigenaarschap te nemen over de verandering. Door positieve aspecten en nieuwe kansen van de fusie zichtbaar te maken, voelen medewerkers zich gesterkt en betrokken bij de transformatie.
Conclusie: het belang van versterkte ondersteuning voor middenmanagement
Bij fusies is het middenmanagement onmisbaar. MONDEA biedt leidinggevenden door middel van een opleiding of ondersteuning op maat de nodige handvaten om met vertrouwen de verandering te dragen, maar benadrukt ook het belang van nazorg. Door leidinggevenden te versterken, legt MONDEA een basis voor een organisatie die klaar is om op lange termijn te profiteren van de voordelen van de fusie.
