Het Agentschap Binnenlands Bestuur publiceerde de langverwachte nieuwe editie van de gemeente- en stadsmonitor. Net zoals heel wat lokale besturen keken ook wij reikhalzend uit naar dit moment. Niet alleen omdat we zo opnieuw een schat aan data krijgen, deze lancering is een uitnodiging voor lokale besturen tot meer kennisgedreven werken. In een gesprek met Karolien Dezeure & Inge Lambrecht ontdekken we heel wat manieren om data in te zetten in de dagelijkse werking.
Wat is de gemeente- en stadsmonitor eigenlijk?
“De gemeente- en stadsmonitor vertrekt vanuit de bevraging bij de inwoners van Vlaamse lokale besturen (surveydata). Daarnaast is het evengoed een verzameling van tal van data uit andere bronnen zoals Kind&Gezin, Statbel, RIZIV… (registerdata). Men actualiseert deze registerdata doorlopend.
Wij zijn vooral fan van de digitale tool waarmee je makkelijk data kan vergelijken met andere lokale besturen, provincies, referentieregio’s, Vlaanderen… Onze ervaring leert dat lokale besturen de tool nog te weinig gebruiken en kennen. Dat is een gemiste kans.
Waarom is een goed datagebruik bij lokale besturen zo belangrijk?
“MONDEA ging vorig jaar in meer dan 50 lokale besturen aan de slag met kennisgedreven beleid aan de hand van een workshop rond de gemeente-stadsmonitor. We deden daarbij ook systematisch een bevraging onder de deelnemers. Zo leerden we dat er een grote bereidheid is om datagedreven te werken maar dat het niet evident is om door de bomen het bos te zien. Er zijn heel wat betrouwbare databronnen voorhanden – waaronder de gemeente- en stadsmonitor – en het is niet altijd duidelijk welke bron je best waarvoor gebruikt. Daardoor haken steden en gemeentes wel eens af.
Nochtans zien we veel voordelen: Het laat je toe om het beleid op een goede manier voor te bereiden door keuzes te onderbouwen, een (tegen)stem te geven aan het buikgevoel … Daarnaast kan je aan de hand van objectieve informatie ook interne processen verbeteren (zoals tevredenheid over communicatie, tevredenheid over dienstverlening…).
Op naar meer lokaal databewustzijn
“Aan ambitie dus op zich vaak geen gebrek, maar men struikelt wel eens over de concrete uitwerking. Tijdens een interactieve workshop van een halve dag stonden we niet enkel stil bij hoe de gemeente- en stadsmonitor een waardevol instrument kan zijn om beleid(-skeuzes) meer objectief te onderbouwen. We stelden ook de vraag: “Hoe zorg je ervoor dat je als lokaal bestuur meer structureel aan de slag kan gaan met data?”
Vijf tips om te starten met een datagedreven organisatiecultuur
- Start klein, stap per stap. We adviseren vooral om niet van vandaag op morgen een radicale omslag te maken. Probeer eerder klein en stapsgewijs te starten met de implementatie van zo’n cultuur. Met een aantal concrete, behapbare afspraken spring je soms al heel ver. Laat medewerkers bijvoorbeeld bij de start van een project bewust nadenken over cijfers ter verantwoording van opstart én opvolging. Dit kan een vast onderdeel zijn van een projectfiche.
- Benadruk het belang van data. Ga binnen het MAT na wat de meerwaarde van een meer datagedreven manier van werken voor het lokaal bestuur kan zijn. Ook voor medewerkers is het belangrijk om op die vraag een antwoord te krijgen. Een heldere “waarom” kunnen we beschouwen als een belangrijke succesfactor om gedragenheid op langere termijn te verkrijgen.
- Vertrek van wat er al is. Welke data zijn er vandaag beschikbaar? Lokale besturen beschikken vaak over heel wat meer data dan ze soms zelfs beseffen. En dan hebben we het nog niet over de grote “berg” data die extern gegenereerd wordt en publiek beschikbaar is. Met andere woorden: kies liever bewust uit betrouwbare, bestaande data, dan op zoek te gaan naar nieuwe.
- Kies de juiste timing. Denk aan specifieke projecten die geschikt zijn om vanuit een datagedreven aanpak te benaderen. Eentje die voor zowat élk lokaal bestuur van toepassing is en super actueel, is de opmaak van een omgevingsanalyse en vervolgens de meerjarenplannen en de opvolging daarvan.
- Zet in op de juiste houding én skills. Leg eigenaarschap bij medewerkers, zorg dat ze hun competentie en expertise op dat vlak verder kunnen ontwikkelen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat data kwaliteitsvol zijn en vermijd een te grote vervuiling op datasets. Dat is de beste basis om ook op lange termijn een datagedreven cultuur in stand te kunnen houden.
