Integriteit en dialoog: een gids voor conflicthantering tussen GOA’s en bestuur

Gemeentelijk omgevingsambtenaren (GOA’s) krijgen soms te maken met conflicten rond hun advies. Wanneer ze negatief advies geven bij omgevingsvergunningsaanvragen, kan het zijn dat men ze hierop aanspreekt. Hoe ga je daar dan als GOA mee om? Wij geven in dit artikel enkele tips mee rond integriteit en deontologie op de omgevingsdienst.

Maak het conflict bespreekbaar

Volgens de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening moet een GOA onafhankelijk en neutraal advies geven over vergunningsaanvragen. Het college van burgemeester en schepenen kan afwijken van dat advies, maar moet die beslissing dan wel goed onderbouwen.

Wanneer je als GOA je advies niet wil of kan aanpassen, is de eerste stap altijd om dit intern te bespreken. Je kan de situatie aankaarten bij je leidinggevende of de Algemeen Directeur. Licht de juridische context waarin je werkt eerst even toe, want niet iedereen is op de hoogte van de spelregels die een GOA moet volgen. Het is ook belangrijk om veronderstellingen te vermijden, zowel over de motieven van de persoon die de aanpassing vraagt als over wat het bestuur al weet. Vraag om een open dialoog tussen de betrokken partijen.

Werk aan een open feedbackcultuur

Medewerkers die zich veilig voelen wanneer ze feedback geven, handelen vaak ethischer. Creëer een werkomgeving waarin medewerkers conflicten tijdig bespreken. Dit doe je bijvoorbeeld met duidelijke afspraken tussen bestuur en administratie, regelmatig teamoverleg en workshops over ethiek en integriteit.

Gebruik de deontologische code als kapstok

Een deontologische code geeft duidelijkheid over wat een organisatie verwacht op het gebied van ethiek en integriteit. Zo’n code helpt niet alleen medewerkers, maar ook beleidsmakers om correct te handelen. Het is wel belangrijk dat de organisatie deze code en de waarden ook echt uitdraagt en naleeft bij beslissingen.

Bewaak je mentaal welzijn

Conflicten kunnen een grote impact hebben op het welzijn van medewerkers. Weegt de situatie op je mentaal welzijn? Overweeg dan om de personeelsdienst of een externe dienst voor preventie en bescherming in te schakelen. Zij kunnen je ondersteunen met bemiddeling of coaching. Het conflict aankaarten kan er zelfs voor zorgen dat je organisatie het welzijnsbeleid aanpast. Zo draag je niet alleen bij aan je eigen welzijn, maar ook aan dat van je collega’s.

Werk met vertrouwenspersonen

Een klokkenluidersregeling geeft medewerkers de mogelijkheid om wantoestanden vertrouwelijk te melden. Dit draagt bij aan een cultuur van transparantie en verantwoordelijkheid. Audit Vlaanderen fungeert als extern meldkanaal voor lokale besturen. Daarnaast is het belangrijk dat elke organisatie vertrouwenspersonen aanstelt. Zij vormen een laagdrempelig aanspreekpunt voor ethische kwesties en kunnen advies geven, ondersteunen of de melder doorverwijzen.

Wat als de situatie escaleert?

Als je het conflict niet kan oplossen, zijn er verschillende externe instanties die kunnen helpen. VVSG biedt ondersteuning aan lokale besturen met het Steunpunt Integriteit. Hier kunnen gemeenten terecht voor advies bij morele dilemma’s of vermoedelijke schendingen van deontologische codes. Ook het Agentschap Binnenlands Bestuur behandelt klachten over lokale besturen en Audit Vlaanderen kan een forensische audit uitvoeren om fraude op te sporen.

Hoe voorkom je problemen?

Naast de formele regels zoals een deontologische code en een klokkenluidersregeling, is informele ondersteuning minstens even belangrijk. Train leidinggevenden om ethische dilemma’s te herkennen en bespreek ethische kwesties regelmatig binnen teams. Met die trainingen geef je medewerkers de nodige tools om ethisch te handelen, ook in moeilijke situaties.

Tot slot is het cruciaal om kwetsbare processen en functies binnen de organisatie te identificeren en ze proactief te beschermen. Gerichte maatregelen zoals extra controles of specifieke opleidingen voor medewerkers in risicofuncties, kunnen helpen om integriteitsrisico’s te minimaliseren.