In de eerste module van De Beleidsplanner begeleiden we lokale besturen bij de grondige voorbereiding van hun meerjarenplan. Ze kiezen zelf welke ondersteuning ze wensen: helemaal doe-het-zelf met de sjablonen en tools die ze vinden op het online platform of toch liever met hulp op maat.
We nemen je graag mee in drie van onze voorbije projecten:
- Een gerichte aanvulling op maat in Maasmechelen
- Een traject voor de opmaak van de omgevingsanalyse in Diest
- Een omgevingsanalyse vanuit het kader van de 17 duurzaamheidsdoelstellingen (SDG’s) in Landen.
Maasmechelen: aanvullende analyses bij de gebiedsanalyse
In Maasmechelen maakten de eigen medewerkers de gebiedsanalyse op, een essentieel onderdeel van de omgevingsanalyse. Voor verschillende thema’s verzamelden en analyseerden ze data: hoe evolueert de toestand op het grondgebied van het lokaal bestuur? Ze keken daarvoor naar thema’s als bevolkingsevolutie, werkgelegenheid, woningenaanbod, bodemgebruik, verkeersveiligheid, algemeen welzijn,…
Maasmechelen schakelde MONDEA in voor aanvullende analyses. Mondeanen Lies Op De Beeck, Joris Gallens en Nele Moortgat gingen aan de slag. We lanceerden een burgerbevraging die leidde tot waardevolle inzichten in de noden en prioriteiten van de inwoners. Daarnaast dompelden we de leidinggevenden onder in een helikopteranalyse met één centrale vraag: welke algemene evoluties spelen in de ruimere omgeving en in de samenleving? Daarbij kijken we onder andere naar demografische trends en technologische evoluties.
We zoomden uit en vervolgens weer in om samen de grote uitdagingen in hun gemeente te identificeren. Het scherp krijgen van deze uitdagingen was één ding. Daarnaast dachten we ook na over hoe die uitdagingen kunnen aanpakken en waar de prioriteiten moeten liggen. Zo kan de ambtelijke ploeg sterk beleidsvoorbereidend werk voorleggen aan het nieuwe bestuur.
Diest: een aanpak vanuit drie invalshoeken
In Diest kozen we in overleg met het managementteam en voortbouwend op hun visienota over een goede omgevingsanalyse, voor een aanpak vanuit drie invalshoeken. We deden een interne analyse, een gebiedsanalyse en een helikopteranalyse. Mondeaan Lies Op De Beeck zette haar schouders onder dit traject.
Een uitgebreide stakeholdersanalyse viel buiten de scope, maar waar mogelijk integreerden we data van eerdere tevredenheidsbevragingen. De bestaande desk research vulden we aan met waardevolle inzichten van de medewerkers.
In drie werksessies met telkens een tiental experts in hun beleidsdomein tilden we de cijfers naar een hoger niveau: wat valt er op, welke evoluties zien we en hoe sluiten de data van Diest aan bij maatschappelijke trends en tendensen? Samen kwamen we tot een aantal grote uitdagingen. Iedereen dacht vanuit de eigen invalshoek na over die uitdagingen en hoe we er mee zullen omgaan in de toekomst. Dit leidde tot een hoop ideeën. Het bewees het belang van een transversale aanpak van grote thema’s, weg van het hokjes-denken.
Samen met het managementteam doken we in de interne analyse, vanuit de tien thema’s van de leidraad organisatiebeheersing. Steeds met aandacht voor kansen en opportuniteiten. We daagden het managementteam uit om tijdens een interactieve helikopteranalyse de uitdagingen voor Diest helder in kaart te brengen.
De omgevingsanalyse is geen doel op zich.
De meerwaarde zit in het doordenken van conclusies en de vertaling naar de strategie. De plaats van de omgevingsanalyse in het grotere geheel van beleidsvoorbereiding en -planning duidden we aan alle deelnemers. Zo kunnen ze verder aan de slag, al dan niet met ondersteuning.




Landen: de omgevingsanalyse die meer is dan een administratieve verplichting.
Tony Vermeire en Jolijn De Roover van IDEA Consult gingen samen met hen aan de slag. Ze volgden het klaverbladmodel voor de analyse. Samen bieden deze vier vensters een volledig inzicht in de gemeente en haar omgeving: zowel intern (gemeente, OCMW, AGB) als extern.
Tegelijk zetten we de SDG-bril op. De 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) vormen een moreel kompas en een langetermijnvisie met 2030 als horizon. De SDG’s zijn geclusterd in vijf domeinen: People, Planet, Prosperity, Peace and Partnership. Het opzetten van de SDG-bril biedt een meerwaarde voor het lokaal bestuur.
- De SDG’s mikken hoogstrategisch en richten de organisatie op impact en impactmeting.
- De SDG’s helpen in het stellen van prioriteiten: waar moeten we écht op inzetten?
- Vanuit de SDG’s verruimen we de actieradius van projecten: een ecologisch project kan tegelijk bijdragen tot sociale cohesie of meer beleving. We bereiken meer met dezelfde middelen.
- De SDG’s zetten aan tot transversaal werken.
- De SDG’s werken verbindend en motiverend naar alle lagen in de organisatie, ze versterken de teamspirit.
De omgevingsanalyse was ook het ideale moment om de vele stakeholders van het bestuur te betrekken.
Dat deden we op verschillende manieren:
- Interviews met sleutelfiguren in de organisatie: bij hen toetsten we de bevindingen af uit de profielschets en vulden we de inzichten aan.
- Werksessies met medewerkers van de gemeentelijke diensten: gemengde teams van ambtenaren die werken rond de 5 P’s: People, Planet, Prosperity, Peace and Partnership. Zij bekeken waar de uitdagingen van de stad Landen liggen en hoe die aangepakt kunnen worden.
- Het managementteam bepaalde vanuit de aangebrachte uitdagingen en de profielfoto, de prioriteiten.
- Het is ook belangrijk om de stem te horen van de burger, van verenigingen, organisaties en bedrijven in de gemeente. In werksessies brachten we hen samen.
Het resultaat van de oefening is een duidelijker inzicht in de uitdagingen van de stad en de verwachtingen bij de verschillende doelgroepen.
