Inclusieve communicatie is meer dan een modewoord. Het vormt de basis voor een aanpak waarin iedereen zich aangesproken en gerespecteerd voelt. Je doelgroep was nog nooit zo divers, dus hoe zorg je dat je communicatie hierbij aansluit? En belangrijker nog: hoe pas je dat toe in de praktijk? Mondeaan Laurie De Smet geeft je enkele tips mee.
Schrijf toegankelijk
Toegankelijk schrijven vormt de kern van inclusieve communicatie. Je teksten moeten begrijpelijk zijn voor iedereen, ook voor mensen die laaggeletterd zijn, een cognitieve beperking hebben of het Nederlands niet volledig beheersen. Met online screening-tools voor leesniveau kan je je teksten gemakkelijk checken (Accessibility Leesniveau Tool, of Klinkende Taal).
Enkele concrete tips voor helder taalgebruik:
- Gebruik eenvoudige, alledaagse taal met korte zinnen.
- Zet passieve werkwoordsvormen (met ‘zijn’, ‘worden’, ‘hebben’) om naar actieve zinnen.
- Spreek de lezer direct aan.
- Gebruik duidelijke (tussen)titels die je lezer door de tekst leiden.
- Vermijd vakjargon en ambtelijke taal, of leg deze kort uit.
- Stel jezelf de vraag: zijn echt álle woorden nodig om de boodschap te brengen?
Genderneutraal communiceren
Denk goed na of het relevant is voor je boodschap om gender concreet te vermelden. Is dat niet het geval, gebruik dan genderneutrale termen, zoals “Beste inwoner” in plaats van “Beste heer/mevrouw”, of “ouders” in plaats van “moeders en vaders”. Soms is het juist waardevol om gender te benoemen, zoals in enquêtes. Geef dan opties zoals ‘man’, ‘vrouw’, ‘X’, of ‘zeg ik liever niet’. Dit toont respect en laat ruimte voor iedereen.
Verbind in plaats van te onderscheiden
Inclusieve taal verbindt mensen door overeenkomsten te benadrukken en verschillen niet onnodig te benadrukken. Kies neutrale woorden, voorbeelden en verhalen waar iedereen zich in kan herkennen. Zo kan storytelling een krachtig middel zijn om mensen te verbinden in je communicatie.
Een voorbeeld: je wil communiceren over het succes van naschoolse activiteiten. In plaats van een feitelijke beschrijving, kan je verschillende verhalen brengen van mensen met verschillende profielen, culturen, achtergronden, gezinssamenstellingen… waarin je hun gelijkenissen benadrukt: wat is het mooi om hun kinderen zo enthousiast met hun hobby bezig te zien.
Sta stil bij je woordkeuzes
Vermijd woorden die bepaalde mensen uitsluiten of belachelijk maken. Dit kan een uitdaging zijn, want taal evolueert mee met de maatschappij. Wat vandaag respectvol is, kan morgen achterhaald zijn. Je kan opzoeken wat de meest respectvolle manier is om naar bepaalde personen te verwijzen. Veel organisaties en verenigingen ontwikkelden handige woordenchecklists die je helpen om die keuzes te maken, zoals de Woordenlijst Inclusief Taalgebruik van de VRT, de woordenlijst van Unia of Het Gevoelig Lexicon van De Standaard.
Visuele inclusie
Je beelden zouden de maatschappelijke diversiteit moeten weerspiegelen. Toon een mix van leeftijden, genders, achtergronden… Vermijd stereotiepe beelden, zoals vrouwen die koken of mannen die tuinieren. Zo’n beelden zijn niet verkeerd, maar bij herhaald gebruik versterken ze onbewust stereotype denkbeelden.
Ga in dialoog en evalueer
Je communicatie onder de loep nemen is altijd een goed idee. Besteed hierbij ook aandacht aan inclusieve communicatie. Vraag mensen met diverse profielen om je website, sociale media, magazine… te beoordelen. Hun feedback onthult vaak blinde vlekken die je zelf over het hoofd ziet.
