Omgevingsdiensten staan steeds meer onder druk en de uitdagingen zijn talrijk. Tijdens een rondetafelgesprek brachten we drie perspectieven samen: Mondeaan Werner Van Hoof, Jan De Broyer (schepen voor Ruimtelijke Ordening in Overijse) en Dries Vanbelleghem (directeur cluster Omgeving bij stad Brugge). Zo kregen we zowel de blik van beleidsmakers als die van de administratie aan tafel.
Een witte raaf vinden én behouden
De gesprekspartners zijn het erover eens: de juiste medewerkers vinden en behouden is een van de grootste uitdagingen. Lokale besturen zoeken naar medewerkers met de juiste expertise en vaardigheden, maar de krapte op de arbeidsmarkt maakt dit moeilijk. Daarnaast is medewerkers aan boord houden even uitdagend. Hoewel de job van omgevingsmedewerker inhoudelijk boeiend is, raken velen ontmoedigd door de complexe regelgeving,
de hoge werkdruk en het gevoel soms weinig impact te kunnen maken. Een belangrijke oorzaak van dat gevoel is de grote stroom vergunningsdossiers, waardoor er weinig ruimte overblijft om strategisch te werken of creatieve oplossingen te zoeken. De focus ligt al snel op dossiers efficiënt afhandelen en minder op maatwerk.
Daarnaast is de rol van de gemeentelijke omgevingsambtenaar (GOA) veranderd. Waar je vroeger vooral technisch onderlegd moest zijn, moet je nu ook sterke communicatieve vaardigheden hebben en een coördinerende rol opnemen tussen inwoners, het beleid en ontwikkelaars. Daardoor heeft een omgevingsdienst zowel specialisten als generalisten nodig, iets wat voor kleinere besturen moeilijker is door beperkte middelen.
Over de gemeentegrenzen heen
Of je nu in een klein of groot lokaal bestuur werkt, de uitdagingen zijn vaak vergelijkbaar. Samenwerking tussen gemeenten kan een belangrijke hefboom zijn om die uitdagingen te verlichten. Tijdens het gesprek komen een aantal mooie voorbeelden en suggesties aan bod.
Zo wil stad Brugge zich in de regio tonen en denkt hierbij aan de uitrol van coaching of stageplekken voor onervaren (omgevings)medewerkers uit omliggende gemeenten. Het doel is dat die jonge professionals dan terug naar hun eigen bestuur kunnen, met een pak praktijkkennis en ervaring in hun rugzak.
Door expertise samen te brengen en medewerkers te laten samenwerken over gemeentegrenzen heen, verhoog je de kwaliteit van de dienstverlening in de regio.
Ook op andere manieren kunnen besturen hun krachten bundelen. Je kan bijvoorbeeld medewerkers met specifieke expertise inzetten als SPOC. Zo kunnen collega’s uit verschillende gemeenten elkaar ondersteunen en expertise uitwisselen. Een medewerker met een passie voor natuur kan bijvoorbeeld het aanspreekpunt
zijn voor vergunningsdossiers met een ecologische impact. Niet alleen binnen de eigen gemeente of stad, maar ook voor omliggende besturen. Dat vergroot de kennis en efficiëntie binnen de hele regio en verlaagt
de werkdruk. Je koppelt bovendien expertise aan persoonlijke interesse, wat een positieve impact heeft op de motivatie van de medewerker.
Een duidelijke visie zorgt voor houvast, zowel voor omgevingsdiensten als voor hun klanten. Een ruimtelijk beleidsplan opstellen is echter een grote investering. Gemeenten kunnen die financiële last verlichten door ook hier samen te werken, zonder daarbij de lokale accenten uit het oog te verliezen.
Samen investeren in een toekomstbestendige omgevingsdienst
Het rondetafelgesprek maakte duidelijk dat personeelsbehoud een gedeelde uitdaging is. Een mogelijke oplossing ligt in ruimte voor samenwerken en het slim inzetten van experten, over de gemeentegrenzen heen. Zo creëren lokale besturen samen omgevingsdiensten die klaar zijn voor de toekomst.
